روش گام به گام اصلاح 12 ویژگی منفی کودکان
متقلب است
دیشب پسر 12 ساله ام نمره درس ادبیاتش را به من نشان داد. نمره اش20 شده بود. من خیلی خوشحال شدم، چون فکر می کردم که او خیلی تلاش کرده و درس خوانده که توانسته این نمره را بگیرد و خیلی به او افتخار کردم اما بعدا متوجه شدم او با تقلب توانسته نمره 20 بگیرد و وقتی به او گفتم که چرا این کار را انجام داده است، گفت همه بچه های کلاس تقلب می کنند و به نظرش کار طبیعی انجام داده بود. اما من نمی توانم با اینکار پسرم کنار بیایم و نمی دانم چطور می توانم این رفتار او را متوقف کنم. مهمترین نگرانیم این است که اگر او انجام چنین کارهایی ادامه دهد در بزرگسالی دست به چه کارهایی خواهد زد.
واکنش فوری
اگر متوجه شدید که فرزندتان تقلب کرده است به جای آنکه با این فکر که بقیه بچه ها هم تقلب می کنند، خودتان را توجیه کنید و از کنار تقلب فرزندتان بگذرید. بهتر است این مساله را به معلم او خبر دهید و بگذارید که فرزندتان با نتیجه کار اشتباهش روبرو شود. مطمئن باشید اگر به خاطر این رفتارش تنبیه شود برای او بسیار ازرشمند خواهد بود چون اگر او به تقلب کردنش ادامه دهد در بزرگسالی اثر منفی زیادی بر شخصیت او خواهد گذاشت.
اگر متوجه شدید که فرزندتان در مدرسه تقلب کرده است بدانید که تنها فرزند شما نیست که چنین کاری را انجام می دهد. تحقیقات نشان داده است که از سال 1969 تا کنون میزان تقلب دانش آموزان از 34 درصد به 68 درصد رسیده است. در تحقیقی که روی دانش آموزان آمریکایی انجام شد مشخص شد که 75 درصد آنها در یکی از امتحانات قبلی خود در طول سال گذشته تقلب کرده اند. همچنین 37 درصد آنها گفتند که در آینده برای استخدام شدن در شغل دلخواهشان اگر نیاز باشد دروغ خواهند گفت. علاوه بر آن اخبار روزنامه ها پر از مطالبی درباره تقلب مدیران شرکت ها و افراد مهم جامعه است.
علل تقلب کودکان
قبل از آنکه تصمیم بگیرید که تقلب کردن فرزندتان را تغییر دهید ابتدا باید بررسی دقیقی روی این ویژگی داشته باشید تا متوجه شوید که دلیل تقلب کردن او چیست. پاسخ به سوالات زیر به شما کمک می کند تا علل تقلب کردن فرزندتان را متوجه شوید.
چرا؟
به نظرتان چرا فرزندتان تقلب می کند؟ معمولا کودکان به دلیل ترس از طرد، ناکامی، آسیب دیدن، حسادت و یا خشم والدین تقلب می کنند یا دروغ می گویند. شاید شما فشار بیش از حدی به فرزندتان وارد می کنید تا در تحصیل موفق باشد. شاید فرزندتان می ترسد که به خاطر عملکرد بدش تنبیهش کنید. دلیل دیگر ممکن است این باشد که شما خیلی کمال گرا باشید و کوچکترین نقصی را در او نپذیرید. ممکن است دوستانش او را تشویق به تقلب کرده باشند. بررسی کنید که کدامیک از این موارد برای فرزند شما صادق است.
چه چیز؟
فرزندتان معمولا در چه مواردی تقلب می کند؟ در مدرسه، در تکالیف خانگی، در بازی، در ورزش، در کارهای خانه و یا در انتظاراتی که از او دارید. با بزرگسالان دیگری که فرزندتان را می شناسند صحبت کنید و از آنها این سوالات را بپرسید تا ببینید آیا آنها نیز در این زمینه با شما هم عقیده اند؟
چه کسی؟
او در برابر چه کسانی تقلب می کند؟ آیا او در ارتباط با همه تقلب می کند یا در ارتباط برخی از افراد مثل دوستانش، معملش، مربی اش، خواهر و برادرانش و یا شما؟ آیا افرادی هستند که فرزندتان در ارتباط با آنها تقلب نکند؟ اگر چنین افرادی هستند، آنها چه کسانی هستند؟ و چرا فرزندتان در ارتباط با آنها تقلب نمی کند؟ آیا فرزندتان برای عصبانی کردن، تحریک کردن و یا سر به سر گذاشتن دیگران تقلب می کند. اگر مثلا فقط در ارتباط با خواهر و برادرنش تقلب می کند و می خواهد با اینکار آنها را اذیت کند مشخص است که دلیل کارش حسادت است و یا مثلا اگر او در بازی با یکی از دوستانش که معمولا از او شکست می خورد، تقلب می کند، دلیل تقلبش حسادت است.
چه زمانی؟
آیا او در زمان های خاصی تقلب می کند. مثلا در ساعات، روز یا تاریخ خاصی تقلب می کند؟ آیا دلیلی دارد که در این زمان های خاص تقلب می کند؟
کجا؟
آیا او در مکانهای خاصی بیشتر تقلب می کند (مثلا در مدرسه، خانه، سالن ورزش و غیره)؟ به نظر شما چرا در این مکان ها تقلب می کند اما در مکان های دیگر تقلب نمی کند؟
یک بار دیگر جوابهایتان را به این 5 دسته سوال بخوانید و ببینید که آیا الگوی مشخصی در تقلب کردن فرزندتان پیدا می کنید؟
واکنش شما در برابر تقلب فرزندتان چیست؟
در این بخش به بررسی عکس العمل شما در برابر تقلب فرزندتان می پردازیم. به آخرین باری که او تقلب کرده است فکر کنید و به سوالات زیر پاسخ دهید.
شما چطور متوجه تقلب کردن او شدید؟
آیا او هم می داند که شما متوجه تقلب کردنش شده اید؟
آیا این مساله را به او گفته اید که متوجه تقلب کردنش شده اید؟
آیا به جز شما و فرزندتان فرد دیگری نیز درگیر این مساله بوده است؟ اگر افراد دیگری هم بوده اند، آنها چه نقشی در این ماجرا داشته اند؟ آنها درباره این اتفاق چه گفته اند؟
آیا از فرزندتان پرسیدید که چرا تقلب کرده است؟ او چه جوابی به این شما داد؟
آیا شما حرفهای او را باور کردید؟
آیا او پس از تقلب کردن احساس گناه و پشیمانی می کرد؟
آیا درباره اعتقاد خودتان درباره غلط بودن تقلب با او صحبت کرده اید؟
آیا فرزندتان مسولیت تقلب کردنش را پذیرفت؟
پس از پاسخگویی به این سوالات به بررسی عکس العمل خود بپردازید. مثلا بسیاری از بچه به این دلیل تقلب می کنند چون والدینشان تحمل نمره پایین را ندارند. اگر چنین است به نظرتان چگونه می توانید رفتار و نگرش خود را تغییر دهید؟
عکس العمل های خود را در برابر تقلب فرزندتان یادداشت کنید و نتیجه هر یک را نیز بررسی کنید. آیا این عکس العمل ها باعث شده است که از تقلب کردن فرزندتان جلوگیری کند؟ اگر اینطور نیست به نظرتان چه تغییری باید در رفتار خودتان بدهید؟
همه والدین دوست دارد فرزندانی تربیت کنند که صادق و راستگو باشند. صداقت صفتی است که به خاطر شیوه تربیتی والدین در کودک شکل می گیرد. کودکان دروغگو به دنیا نمی آیند بلکه آن را از دیگران می آموزند. اولین قدم برای اینکه فرزند صادقی داشته باشید آن است که خودتان هم آدم صادق و راستگویی باشید. چون کودکان تمایل دارند که رفتارهای والدینشان را تقلید کنند.
آیا شما تا کنون دربرابر فرزندتان تقلب کرده اید؟
آیا تا کنون در حین بازی با فرزندتان تقلب کرده اید؟
آیا در زمانی که با فرد دیگری بازی می کنید و فرزندتان هم شاهد آن است، تقلب کرده اید؟
آیا نامه ای به مدرسه فرزندتان مبنی بر اینکه او بیمار بوده است نوشته اید در صورتی که او فقط خواب مانده بوده است؟
آیا وقتی با فرزندتان شطرنج بازی می کنید وقتی حواس او پرت شده مهره های شطرنج را جابجا کرده اید؟
اگر به سوالات فوق یا سوالات مشابه آن پاسخ بله داده اید بدانید که شما به طور غیر مستقیم به فرزندتان تقلب کردن و دروغ گفتن را آموخته اید؟
با توجه به سوالات فوق به نظرتان چه کاری می توانید انجام دهید تا الگوی بهتری برای فرزندتان باشید؟
آیا می دانید
در تحقیقی که در دبیرستان های آمریکا انجام شد. مشخص شد که 80 درصد دانش آموزان برتر مدارس حداقل یک بار در امتحانات تقلب کرده اند و50 درصد از آنها گفته اند که معتقدند تقلب کردن اشتباه نیست. در یک نظر سنجی دیگر مشخص شد که 84 درصد دانشجویان معتقد بودند که در دنیای امروزی برای پشرفت کردن باید تقلب کرد. 30 درصد آنها گفتند که در آینده در مصاحبه های شغلی دروغ خواهند گفت.
برای آنکه مشکل تقلب کردن فرزندتان را حل کنید 6 گام زیر را اجرا کنید.
گام اول: با فرزندتان درباره اینکه چرا تقلب کردن بد و غلط است، صحبت کنید.
انتظار نداشته باشید که فرزند خردسالتان بفهمد چرا تقلب کردن کاری غیر اخلاقی و نادرست است. خردسالان معمولا نمی توانند بفهمند چرا نباید وسایل افراد دیگر را برداشت. بنابراین باید سعی کنید به زبان ساده این مطلب را برای او توضیح دهید.
ابتدا قواعد اخلاقی که به آنها پایبند هستید را مشخص کنید. آیا شما اعتقاد دارید باید در هر زمان و شرایطی به اخلاقیات پایبند بود حتی زمانی که کسی شما را مشاهده نمی کند؟ آیا شما معتقدید به دلیل اینکه تقلب گناه است، نباید آن را انجام داد؟ پس از تعیین کردن قواعد اخلاقی خود می توانید با استفاده از روشهای زیر آن را به فرزندتان آموزش دهید.
- یکی از موقعیت هایی که اخیرا وسوسه شده اید تقلب کنید را برای فرزندتان تعریف کنید. مثلا وقتی که به فروشگاه رفته بودید و فروشنده در محاسباتش اشتباه کرده و پول کمتری از شما گرفته بود و شما به فروشنده گفتید که مبلغ بیشتری باید بگیرید. بگذارید فرزندتان متوجه شود که ممکن است هر کسی وسوسه شود که تقلب کند اما با تلاش و داشتن صداقت می تواند جلوی این وسوسه ها را گرفت. می توانید شرایطی را فراهم کنید تا او ببیند با آنکه امکان تقلب دارید اما این کار را انجام نمی دهید.
- از اسطوره ها و انسان های متعالی برای او مثال بزنید. داستان هایی از افراد بزرگ که در هر شرایطی سعی می کردند صادقانه رفتار کنند برای او تعریف کنید.
- برایش آیاتی از قران را بخوانید که در آن تاکید بر راستگویی شده است.
درکنار استفاده از روشهای فوق سعی کنید به فرزندتان گوش دهید و ببینید او درباره تقلب کردن چه دیدگاهی دارد؟ و چطور آن را یاد گرفته است.
تصور نکنید که با یکبار صحبت کردن درباره تقلب می توانید او را درباره چنین مساله مهمی متقاعد کنید و به او بقبولانید که صداقت داشتن بهتر از تقلب کردن است. در شرایط مختلف توصیه های خود را تکرار کنید و به دنبال موقعیت هایی بگردید که در آنها بتوانید به فرزندتان بفهمانید که چرا تقلب کردن بد است.
گام 2: بروی آثار بلند مدت تقلب تاکید کنید.
ممکن است فرزندتان با تقلب کردن نتیجه مثبت زودگذری را به دست آورد. مثلا در امتحان نمره خوبی کسب کند. بازی شطرنج را ببرد اما او متوجه آثار منفی بلند مدت تقلب کردن نیست. به همین دلیل با او درباره آثار منفی تقلب و عدم صداقت صحبت کنید. برخی از این آثار عبارتند از:
- ممکن است به خاطر تقلب کردن مشکلات جدی برایت ایجاد شود. مثلا ممکن است که تو را جریمه کنند، از مدرسه اخراج کنند و یا پلیس تو را دستگیر و زندانی کند.
- اگر تقلب کنی دیگران به تو اعتماد نمی کنند و به عنوان یک آدم متقلب معروف می شوی و دیگر کسی تمایل ندارد با تو دوست شود و یا با تو کار کند. چون فکر می کند ممکن است سرشان کلاه بگذاری.
- تقلب کردن در تو تبدیل عادت می شود و متوجه می شوی که هیچ کاری را بدون تقلب نمی توانی انجام دهی.
- تقلب باعث می شود که دیگران از تو ناراحت شوند. مثلا وقتی در مسابقه ای با تقلب از دوستت برنده می شود او از این رفتار تو ناراحت می شود.
گام 3: در برابر تقلب او عکس العمل صحیح نشان دهید.
اکثر بچه ها گاهی تقلب می کنند. اما اینکه آیا به تقلب کردنشان ادامه می دهند یا نه بستگی به عکس العمل ما در برابر تقلب آنها دارد. در اینجا روشهای درست عکس العمل در برابر تقلب کودکان را توضیح می دهیم.
- بیش از اندازه واکنش نشان ندهید.
آرام باشید و واکنش بیش از اندازه نشان ندهید. درست است که فرزندتان کار اشتباهی انجام داده است اما سعی کنید آرامش خودتان را حفظ کنید.
- به او بگویید چه دیده اید یا شنیده اید. برایش توضیح دهید که متوجه تقلب کردن او شدید.
“من دیدم که تو اسبت را در صفحه شطرنج جابجا کردی و این تقلب است.”
آنچه دیده اید یا شنیده اید را به صورت مختصر و مشخص بیان کنید.
- وقتی با او تنها هستید درباره تقلبش صحبت کنید.
بهتر است زمانی که با او تنها هستید مشاهدات خود را بیان کنید. بیان این مساله در جمع معمولا باعث بدتر شدن اوضاع می شود. و احتمال آنکه فرزندتان منکر تقلب کردنش شود، بیشتر خواهد بود.
- بر چسب نزنید.
به فرزندتان بر چسب متقلب نزنید. بلکه رفتار او را مد نظر قرار دهید و اتفاقی که افتاده است را توصیف کنید.
“تو مهره ها را جابجا کردی”
“تو جواب یکی از سوالات را از برگه دوستت نوشتی”
- انتظارت خود را بیان کنید.
به فرزندتان بگویید که شما انتظار دارید او بدون تقلب و بر اساس قوانین بازی کند. انتظارات خودتان را به صورت خلاصه و مشخص بیان کنید.
“بیا صادقانه بازی کنیم. ما توافق کردیم در حین بازی به قوانین پایبند باشیم.”
گام 4: به او یاد دهید چطور در برابر تقاضای تقلب کردن دیگران مقاومت کند.
یکی از مسایلی که کودکان با آن روبرو هستند این است که معمولا دوستانشان در مدرسه از آنها تقاضای تقلب می کنند و آنها نیز به سختی می توانند در برابر خواسته آنها مقاومت کنند. شما باید به فرزندتان آموزش دهید که چگونه در برابر تقاضای نادرست دوستانش مقاومت کند. روش های ابراز وجود و مخالفت کردن را به او آموزش دهید تا با استفاده از آنها بتواند در برابر تقاضای دوستانش مقاومت کند. از فرزندتان بپرسید که آیا تا به حال در چنین شرایطی قرار گرفته است که کسی از او تقاضای تقلب کند.
“آیا تا حالا شده که دوستانت از تو بخواهند که تقلب کنی و یا آنکه جواب بعضی از سوالات را به آنها بدی؟”
همچنین از او بپرسید که آیا دوستان و همکلاسی هایش اهل تقلب کردن هستند.
“آیا همکلاسی هات اهل تقلب هستند؟ آنها چطوری تقلب می کنند؟ آیا معلمتان متوجه تقلب همکلاسی هایت شده؟ معملتان چه عکس العملی در برابر تقلب آنها نشان داده است؟”
برای آنکه فرزندتان یاد بگیرد در برابر تقلب مقاومت کند به چیزی بیش از آموزش گفتن نه نیاز دارد. برای آنکه مطمئن شوید که فرزندتان می تواند در برابر خواسته تقلب کردن دوستانش مقاومت کند، باید روش های مقابله با خواسته های دیگران را به او آموزش دهید و این روش ها را آنقدر با او تمرین کنید تا بتواند با اطمینان آنها استفاده کند. حتی می توانید از بازی نقش برای تمرین این روش ها استفاده کنید. به این معنی که از او بخواهید در نقش دوستش از شما تقاضای تقلب کند و شما در برابر این خواسته او مقاومت کنید؛ تا ببیند که چطور باید در برابر این گونه خواسته ها مقاومت کرد. سپس نقش هایتان را جابجا کنید و شما نقش فردی را بازی کنید که تقاضای تقلب می کند و فرزندتان در برابر آن مقاومت می کند.
برخی از روش های مقاومت در برابر تقاضای تقلب دیگران عبارتند از:
- با اطمینان نظر خودت را بیان کن.
به فرزندتان آموزش دهید که به صورت محکم و قاطعانه تقاضای دوستش برای تقلب کردن را رد کند. به او نشان دهید که چگونه می تواند به صورت قاطعانه بایستد. از او بخواهید صاف بایستد و غوز نکند، سرش را بالا بگیرد و مستقیم به چشمان طرف مقابل نگاه کند. به او تاکید کنید که در زمان گفتن نه اثر حالت بدنش بر طرف مقابل بیشتر از کلماتی است که بیان می کند.
- محکم و قاطعانه بگو نه
به او بگویید که باید به تقاضای دوستش محکم و قاطعانه نه بگوید و در ادامه روی نظر خودش پافشاری کند. به او بگویید که هدف تو تغییر دادن نظر دوستت درباره تقلب کردن نیست بلکه هدف تو این است که به اعتقادات خودت عمل کنی تا مشکلی برایت پیش نیاید. بنابراین نیازی نیست که برای او توضیح دهی که چرا این کار را انجام نمی دهی. فقط بگو نمی توانم این کار را انجام دهم.
- تصمیم خودت را تکرار کن
به او بگویید که اگر باز هم دوستش تقاضایش را تکرارکرد. او بدون توضیح اضافی مخالفت خودش را ابراز کند. مثل زمانی که سوزن گرامافون گیر کرده است و مدام فقط یک چیز را پخش می کند او هم هر بار که دوستش تقاضایش را مطرح کرد، پاسخ منفی اش را تکرار کند.
- دلایل خودت را برای تقلب نکردن بیان کن.
به فرزندتان بگویید می تواند برای اولین باری که دوستش تقاضای تقلب می کند دلایل مخالفت خودش را بیان کند. مثلا بگوید:
“نه ممکن است معلم بفهمد.”
“نه اینکار غیر اخلاقی است.”
“من به پدرم قول داده ام که تقلب نکنم.”
اما اگر باز هم دوستش تقاضای خودش را مطرح کرد دیگر بدون بیان دلایل، قاطعانه پاسخ منفی بدهد.
گام 5: برای تقلب های بعدی او تنبیهی تعیین کنید.
شیوه برخورد با تقلب در بین والدین متفاوت است. ابتدا باید مشخص کنید که چه چیزی برای شما مهم است. رشد اخلاقی و شخصیت فرزندتان یا نمرات امتحانی او؟ فراموش نکنید که بخشیدن و یا نادیده گرفتن کار غلط کودک مثل تایید کردن آن است.
اگر پس از اجرای گام های فوق بازهم فرزندتان به تقلب کردنش ادامه داد زمان آن رسیده که پیامدی برای تقلب های بعدی او تعیین کنید. برای فرزندتان دقیقا مشخص کنید که اگر یکبار دیگر تقلب کرد چه عاقبتی خواهد داشت. برخی از تنبیهاتی که می توانید تعیین کنید عبارتند از:
- برای خردسالانی که در حین بازی تقلب می کنند. پیامد مناسب می تواند خاتمه دادن به بازی باشد.
“از این به بعد اگر در بازی تقلب کردی بازی را در همانجا متوقف می کنیم.”
“تو دوباره تقلب کردی و این درست نیست. پس همانطور که گفتم دیگه به بازی ادامه نمی دیم.”
- اگر فرزندتان تقلب کرد از او بخواهید 5 دلیل بد بودن تقلب را روی کاغذ بنویسد و برای شما بیاورد. کودکان خردسال می توانند دو دلیل را نقاشی کنند.
- اگر فرزندتان در تهیه مقاله یا آزمونی تقلب کرده است در صورت امکان باید دوباره آن مقاله را تهیه کرده و یا آزمون را بدهد.
نکاتی که در ابتدای فصل درباره روش اجرای تنبیه توضیح داده شده است را مطالعه کنید.
گام 6: صداقت را تشویق کنید.
شما باید به فرزندتان بگویید که صداقت برای شما مهم است. برای اینکار هر بارکه فرزندتان با صداقت و بدون تقلب کاری را انجام داد او را تشویق کنید.
“من خیلی خوشحالم که تو صادقانه رفتار کردی. من می تونم روی صداقت تو حساب کنم.”
و یا زمانی که تقاضای تقلب دوستش را رد کرد به او بگویید:
“من می دانم که چقدر برای تو سخت بوده که تقاضای او را رد کنی. من به اینکارت افتخار می کنم.”
یکی از قوانین تغییر رفتار می گوید کودکان اگر به خاطر انجام کاری تقویت شوند دوست دارند باز هم آن کار را تکرار کنند. بنابراین سعی کنید هربار که فرزندتان تقلب نکرد او را تایید و تشویق کنید. تا کم کم این رفتار جدید در او تبدیل به عادت شود.
به فرزندتان کمک کنید که نتایج واقعی تقلب کردن را درک کند. برای اینکار لیستی از افراد مشهوری که تقلب کرده اند و دست آنها رو شده است، تهیه کنید و ماجرای هریک را برای او توضیح دهید تا بداند که حتی شهرت و ثروت هم نمی تواند مانع رسوایی شود. هر وقت که در روزنامه مطلبی درباره تقلب ورزشی، شغلی و غیره چاپ شده بود آن را برایش بخوانید. تا بداند که عاقبت تقلب رسوایی است. درباره اثرات منفی تقلب برایش صحبت کنید. می توانید با هم فیلم” اگه می تونی من را بگیر ” را ببینید، تا متوجه شود حتی افراد بسیار زیرک و حرفه ای نیز در نهایت دستگیر می شود و تقلب چه آثار بدی برای متقلب و بقیه افراد دارد. فرزندتان باید بداند که حتی ستارهای ورزشی، ستارهای سینما و حتی سیاستمداران معروف نیز با تاوان تقلب کردنشان را بپردازند.
